10 عضو عجیب و کم شناخته شده بدن
برخی از قسمتهای بدن توجه زیادی را به خود جلب میکنند، مانند قلب، مغز و کبد یا زیبایی لبخند یا عضلات ورزشکار. با این حال بخشهای شگفت انگیزی در بدن انسان وجود دارد که مستلزم توجه بیشتری میباشد.
هر چند این قسمتهای بدن خیلی چشمگیر و در معرض توجه نیستند، با این حال وظایف و کارهای قابل توجهی را بر عهده دارند. تاپ تینگ در این مقاله به بررسی ده عضو جالب، مهم و اثرپذیر بدن انسان پرداخته است.
10- سیستم دهلیزی[1]
تاکنون به این فکر کرده اید که چطور پس از تکان دادن یا پرتاب کردن سرتان دچار سرگیجه نمیشوید؟ یا اینکه چرا پس از چرخیدن به دور خود نمیتوانید در یک مسیر مستقیم حرکت کنید؟
پاسخ این سوالات در سیستم دهلیزی نهفته است؛ مجموعه ای منحصر به فرد و پیچیده که متشکل از سه کانال نیم دایرهای و دو اتاق در هر گوش داخلی است. این سیستم پشت پرده صماخ و درست در کنار قسمت حلزونی گوش قرار گرفته است. کانالهای نیم دایره ای سه لوله دایرهای شکلند که با مایع پر شده اند و در سطوح متفاوتی قرار گرفته که در نتیجه باعث میشوند حرکت در تمامی جهات احساس شود.
نواحی خاصی در انتهای حلقه های لولهای به نام ماکولا[2] وجود دارند( نباید با ماکولا در شبکیه چشم اشتباه گرفته شود) که با موهای حساس پوشیده شدهاند. در بالای موها ماده ژله مانندی وجود دارد که حاوی کریستالهای سبک وزنی به نام اتولیت است. هرگاه که شما سرتان را تکان میدهید، کانالهای نیمدایرهای و ماکولا حرکت میکنند اما مایع و ژله از این حرکت عقب میافتند. این تاخیر، موهای حساس را خم کرده و پیامی را در مورد جهت حرکت سر شما به مغز ارسال میکند. وقتی که متوقف میشوید و یا شتاب میگیرید و سرتان را در نقطهای خاص نگه میدارید، اثر جاذبه بر ماده ژلهای سبب میشود مغز احساس کند که شما در فضا قرار دارید.
حال سوال اینجاست چه اتفاقی میافتد که زمانی که به دور خود میچرخیم دچار سرگیجه میشویم؟
از دوستتان بخواهید که حول یک دایره کوچک چه بر روی پاهایش یا بر روی یک صندلی چرخدار برای 30 ثانیه یا بیشتر به دور خود چرخیده و ناگهان متوقف شده و به نقطه ای ثابت خیره شود. او احساس سرگیجه میکند و تلاش میکند تا در یک مسیر مستقیم راه برود و اگر با دقت به او نگاه کنید خواهید دید چشمانش را از سمتی به سمت دیگر تکان میدهد(پدیده-ای به نام نیستاگماس[3]). دلیل این اتفاق این است که سیستم دهلیزی از حرکت ایستاده اما مومنتوم مایع درون حلقه ها به اندازه ایست که مایع به حرکتش ادامه دهد. این امر سبب میشود که مغز دریابد که شما در حال چرخش هستید هرچند چشمها و مخچه مخالف مغز عمل میکنند، درنتیجه تعادل خود را از دست داده و بینایی شما از حالت طبیعی خارج میشود[1]. شما میتوانید این کار را در حضور یک دانشجوی پزشکی انجام دهید.
9- کشکک زانو[4]
اگر تا به حال زانو زده اید و یا تجربه حس بیزارکننده برخورد با پای میز را داشته اید، احتمالاً از حمایت کشککهای زانو سپاسگزاری کرده اید.کشککهای زانو بسیار کاملتر از زانوبندهای ابتدایی عمل میکنند. در واقع همه چیز به عملکرد اهرم مانند آنها برمیگردد.
اصلیترین وظیفه کشکک که اصطلاحاً پاتلا[5] نامیده میشود بسط دادن یا راست کردن پا میباشد. کشکک زانو از طریق یک تاندون قوی به استخوان ران مهار شده است و بالای کشکک نیز به یک ماهیچه اصلی در عضلات چهارسر(همانطور که از نامش پیداست شامل گروهی از چهار عضله است)متصل شده است. پاتلا نیروی موثر را افزایش میدهد که در نتیجه آن زانو به دلیل افزایش نیرو میتواند با ۳۳ تا ۵۰ درصد در اطراف اتصال گسترش یابد[2].
8- مایع مغزی نخاعی[6]
در میان گوشت، خون، دل و روده در بدن انسان مایعی زیبا به شفافی کریستال نهفته است. مایع مغزی نخاعی (CSF) در حفره های عمیق داخل مغز تولید میشود و در اطراف مغز و نخاع گردش میکند. CSF عملکرد وسیعی دارد. از جمله آنها حفاظت از جمجه در حین وارد شدن ضربه از طریق ایجاد ناحیه جذب شوک است.
همانند کاری که خون برای اکثر اعضای بدن انجام میدهد، مایع مغزی نخاعی برای مغز و جمجمه مواد مغذی فراهم کرده و مواد زائد را پاکسازی میکند.مایع مغزی نخاعی در یک فرآیند دقیق به منظورحفظ فشار مناسب برای احاطه و حمایت از سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) تولید میشود. پزشکان با استفاده از روشی موسوم به پانچ کمری (قرار دادن یک سوزن در نخاع و جمعآوری مقداری از مایع) از مایع مغزی نخاعی نمونهگیری میکنند [3].
این نمونهگیری میتواند برای شناسایی افراد مبتلا به عفونت (مانند مننژیت)، تشخیص خونریزی در اطراف مغز (سکته مغزی) و سایر شرایط استفاده شود.
7- رحم[7]
اکثر زنان رحم خود را دوست ندارند، زیرا اغلب منبع درد و مشکلات است، اما در این لیست جزء با ارزشترین قسمت هاست.
مشخصترین ویژگی قابل توجه رحم، توانایی تغییر اندازه آن است که در حالت عادی تقربیاً به اندازه مشت زن است، اما در دوران بارداری بیشتر قسمت شکم و بخشی از قفسه سینه را در بر میگیرد و حاوی جنین بالغ، جفت آن و مایع آمنیوتیک می باشد. ظرفیت پرولیفراتیو رحم در بدن انسان بی نظیر است.
عملکرد عضلانی رحم منحصر به فرد است. اکثر مردم با درد انقباض در هنگام زایمان آشنایی دارند (که در خود فیزیک قابل توجهی دارند)، اما عملکرد عضلانی که کمتر شناخته شده به طور مستقیم بعد از تولد اتفاق می افتد. پس از جدا شدن جفت از دیواره داخلی رحم، خطر بزرگ خونریزی (خونریزی پس از زایمان) وجود دارد، زیرا عروق خونی متعددی در آن وجود دارد .
اگر چنین فشاری بر روی دست یا پای شما اتفاق بیوفتد، چه کار میکنید؟ درست پس از زایمان با جدا شدن نوزاد و جفت، افزایش هورمون باعث انقباض شدید رحم میشود، و کمک میکند تا رگهای خونی فشرده و بسته شده تا بهبود یابند[4].
6- دریچه های قلب[8]
اکثر ما به خاطر وجود ماهیچه های باسطه سپاسگزاریم، اما در مورد دریچه های قلب چطور؟ سیستم قلبی عروقی اساساً مشابه یک سیستم لوله کشی عمل میکند و دریچه های یک طرفه وظیفه حفظ مسیر درست حرکت مواد را بر عهده دارند. ما چهار پمپ بسیار قوی (قلب) داریم که به صورت هماهنگ برای پمپ کردن خون در یک مسیر هشتی شکل تا ریهها برای تبادل گاز و پس از آن برای دیگر قسمتهای بدن، تامین مواد مغذی، دفع زباله ها و نگه داشتن توازن در همه چیز فعالیت میکنند.
خون از قلب شما به شریانها منتقل میشود و زمانی که قلب عمل پمپاژ را انجام میدهد رگها منقبض و منبسط میشوند. به همین دلیل است که شما میتوانید موج فشار خون را در آنها احساس کنید، “ضربان قلب”.
زمانی که خون از قلب شما دور میشود، شریانها به عروقهای کوچکتر و کوچکتر تقسیم میشوند تا زمانی که از لوله های بسیار خوبی عبور میکنند که مویرگ نام دارند که عرض آنها فقط به اندازه یک سلول است. با ورود خون به مویرگها عمل تبادل خون بین مویرگ و بافت انجام میپذیرد. در اینجا خون نیاز است که به آرامی حرکت کند و به علت ناحیه بزرگ مویرگهای میکروسکوپی ضربان قلب احساس نمیشود.
در مسیر بازگشت به قلب، خون در سیاهرگها حرکت میکند که به عروقهای بزرگتر و بزرگتر همگرا میشود. با این حال، فشار زیادی در برگشت خون به قلب وجود ندارد و اکثر خون برای بازگشت نیاز به غلبه بر گرانش دارد. برای مقابله با این، سیاهرگها دارای دریچههای یک طرفه هستند که جریان خون را در جهت درست نگه میدارند. گاهی اوقات شما میتوانید دریچهها را در بازوی دیگران مشاهده کنید، به ویژه هنگامی که شما یک تورنیکت برای آزمایش خون دارید؛ آنها شبیه به ضربات کوچک در امتداد یک رگ دیگر به نظر میرسند. چهار دریچه یک طرفه ضروری در قلب وجود دارد. هر یک از چهار اتاق پمپاژ در قلب یک دریچه یک طرفه دارد که در هنگام انقباض، برای جلوگیری از پمپ شدن خون در جهت اشتباه، بسته میشود. اتاقهایی که در قلب هستند به صورت جفتی کار میکنند و علت اصلی شنیده شدن صدای « lub-dub » در حین عمل پمپاژ نیز همین نوع عملکرد است. چنانچه عملکرد دریچه ها دچار اشکال شود، شما صداهای اضافه ای خواهید شنید و عمل پمپاژ به درستی انجام نخواهد شد[5].
5- لنز[9]
اگر تا به حال عینک آفتابی خریده باشید، میدانید که چقدر دشوار است که دقیقاً لنز مناسب را پیدا کنید تا بتوانید بینایی خود را اصلاح کنید. در لنزهای چشمتان چیزی شبیه لنزهای عینک وجود دارد. آنها ساختارهای مقعر و شفافی هستند که نور را میشکنند تا تصاویر واضح را بر روی شبکیه که در پشت چشم قرار دارد، تشکیل داده و به عنوان اطلاعات به مغز شما بفرستند تا بینایی صورت گیرد[6].
بر خلاف لنزهای شیشه ای یا پلیکربنات، لنزهای آناتومیک الاستیک بوده و قادر به تغییر شکل خود و تمرکز بر روی اشیاء در تمام فواصل مختلف میباشند. با گذشت زمان، لنز به تدریج خاصیت الاستیک خود را از دست میدهد و به همین دلیل است که اکثر مردم هنگام خواندن به عینک نیاز دارند؛ به مرور زمان لنزها در قرار گرفتن در ضخیم ترین شکل خود که برای دیدن اشیاء در فواصل نزدیک ضروری است ناتوان میشوند. عینک کمک میکند که بخش بیشتری از نور قبل از عبور از چشم دچار شکست شود و وضوح تصاویر حفظ شود.
4- عضله تلخی[10]
لنزهایمان چطور تغییر شکل میدهند؟ این مهم از طریق عضله تلخی به دست می آید. یک دیواره عضله در اطراف لنز است که با منقبض و منبسط شدن سبب ضخیمتر یا نازکتر شدن لنز میشود[7]. این عضله به نوبه خود، به منظور حفظ وضوح تصاویر، میزان شکست پرتوهای نور وارد شده به چشم را کم یا زیاد میکند.
این حرکت عضلانی که به نام تطبیق[11] شناخته میشود، یکی از پیچیده ترین عملکرد های حرکتی بدن است. در واقع، چشم یکی از پیچیده ترین اعضای بدن ما است.
3- زبان کوچک[12]
از لحاظ آناتومی نای در مقابل مری قرار دارد، بنابراین هرگاه که ما غذا یا آب میبلعیم، نیاز به عبور تنفس از لوله غذا داریم. اگر این اقدام هماهنگ نباشد، دچار خفگی میشویم.
زبان کوچک یک فلاپ غضروفی الاستیک است که در بالای حنجره (بخش بالای سینه) طراحی شده است. وقتی چیزی میبلعید، حنجره به سمت بالا حرکت می کند و به همین دلیل است که می توانید ببنید گلو در هنگام فرو بردن به سمت بالا و پایین حرکت میکند. “سیب آدام” برجسته ترین غضروف در حنجره است که باعث میشود این عمل در مردان بیشتر قابل مشاهده باشد. هنگامی که حنجره به سمت بالا کشیده میشود، زبان کوچک به سمت ورودی نای خم میشود تا غذا و آب از آن عبور کنند و به مری برسند.
به دلیل چنین مکانیزمی، در موقعیت کمکرسانی به فرد آسیب دیده، به منظور باز نگه داشتن راه تنفس و خروج آب یا ترشحات به خارج از دهان به جای راه تنفس باید او را به پهلویش قرار دهید[8].
2- دیافراگم
دیافراگم ناحیه بزرگی از بافت فیبری و عضلانی است که حفره شکمی و قفسه سینه را از هم جدا میکند و اگر از بین برود، سکته خواهیم کرد. اگرچه قفسه سینه منقبض و منبسط میشود ، اما دیافراگم مسئول اصلی تنفس است. هنگامی که در وضعیت استراحت قرار داریم، دیافراگم گنبدی شکل است و انحنای آن به داخل حفره قفسه سینه میباشد. هرگاه دیافراگم منقبض میشود، عضله آن مسطح شده،حجم داخل قفسه سینه افزایش یافته و عمل مکیدن انجام میشود. در نتیجه هوا به داخل ریه ها کشیده میشود.
دیافراگم همچنین کمک شایانی در تنظیم فشار روی قفسه سینه و شکم هنگام استفراغ، سرفه، ادرار کردن و عبور از مدفوع میکند.
هنگامی که شما تحت اشعه ایکس به قفسه سینه نگاه میکنید، نسبت به موقعیت کبد، سمت راست پرده دیافراگم در مقایسه با سمت چپ آن در موقعیت بالاتری قرار دارد[9]. هر بار که نفس میکشید، تمام محتویات شکمی شما که زیر دیافراگم قرار دارد، هنگامی که شما عمل دم و بازدم را انجام میدهید، حرکت می کند.
1- پوست[13]
پوست بزرگترین عضو بدن است و یکی از بخشهای شناخته شده در این لیست است، اما این دلیل مهم بودن آن نمیباشد. پوست دارای شش نقش اصلی است که اگر یکی از آنها کارش را متوقف کند، شما بیمار خواهید شد یا حتی ممکن است بمیرید[10].
اولین وظیفه پوست در زندگی روزانه حفاظت در برابر عوامل آسیبزای فیزیکی، حرارتی، شیمیایی و تابشی میباشد. همچنین پوست دمای بدن شما را تنظیم می کند. هر چند عرقکردن از دید ما یک عامل آزاردهنده است اما در واقع برای حفظ فیزیولوژی طبیعی ما ضروری است و همچنین در یکی دیگر از کارکرد های اصلی بدن دخیل است : حفظ تعادل مایع و الکترولیت بدن.
پوست همچنین دارای چندین عملکرد ایمنی است که به عنوان یک مانع فیزیکی و ایمنی شناختی علیه عفونت و عوامل آلرژیک عمل میکند. توابع متابولیک پوست عبارتند از تولید ویتامین و پروتئین های دیگر که سلول ها برای کارشان به آن نیاز دارند. در نهایت باید بدانید که پوست متنوعترین عضو بدن از حیث حساسیت است که قادر به سنجش گرما، سرما، نور و فشار قوی، درد و ارتعاش است.